Rejestr BDO – 5 faktów, które powinien znać każdy przedsiębiorca

Na temat BDO powstało wiele mitów. Wciąż natomiast niektórzy przedsiębiorcy nie wiedzą, czym jest rejestr BDO i czy ich firma podlega wpisowi do niego? Jeżeli szukasz odpowiedzi na te pytania, to jesteś w dobrym miejscu!

Grudzień 2019 r. na długo zapadnie w pamięci przedsiębiorców. W tym czasie dużą popularność zyskał tajemniczy skrót: „BDO”. Często wśród przedsiębiorców zyskał on miano „nowego RODO, tyle że w gospodarce odpadami”.

Wprawdzie powyższe stwierdzenie bardzo upraszcza problematykę BDO, ale faktycznie – panika BDO jest porównywalna do tej, jaką wywołało słynne RODO. Poznaj 5 faktów, jakie musisz znać w zakresie bazy danych o odpadach!

Szczegółowe informacje na ten temat tego, kto podlega wpisowi do rejestru BDO znajdziesz w moim darmowym ebooku, który możesz pobrać ze strony www.bdo.mikolajmaslinski.pl.

Fakt #1 – BDO to baza danych o odpadach

Skrót „BDO” tłumaczy się najczęściej jako „baza danych o odpadach” lub „baza danych odpadowych”. Choć taka definicja pozwala uchwycić istotę BDO, to jednak nie do końca jest zgodna z jego prawnym znaczeniem. Otóż w myśl art. 79 ust. 1 ustawy z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach (tj. Dz.U. z 2018 r., poz. 992 ze zm.; dalej: „ustawa o odpadach”) przez skrót BDO rozumie się „Bazę danych o produktach i opakowaniach oraz o gospodarce odpadami”.

Zwróć zatem uwagę, że BDO to nie tylko baza danych o gospodarce odpadami, ale także o produktach i opakowaniach. W rezultacie w rejestrze BDO powinny znaleźć się chociażby niektóre podmioty wprowadzające na rynek produkty, a także produkty w opakowaniach lub same opakowania.

Wynika to z faktu, że większość tradycyjnych produktów prędzej czy później staje się odpadem. Dotyczy to w szczególności opakowań, których tzw. cykl życia jest szczególnie krótki i bardzo często przeznaczone są do jednorazowego użytku. Stąd też producenci produktów i opakowań, a także podmioty wprowadzające je na rynek, są objęci dodatkowymi obowiązkami (np. w zakresie osiągania poziomu odzysku i recyklingu wprowadzonych na rynek opakowań lub produktów).

Podsumowując, nie musisz zajmować się specjalistyczną działalnością w gospodarce odpadami, aby mieć obowiązek wpisu do rejestru BDO. Wpis dotyczy wielu małych i średnich przedsiębiorców, którzy są wytwórcami odpadów.

Przykładowo, do końca 31 grudnia 2019 r. wniosek o wpis do rejestru BDO powinni byli złożyć wszyscy przedsiębiorcy, którzy prowadzą tzw. jednostki handlu detalicznego lub hurtowego, w których są oferowane torby na zakupy z tworzywa sztucznego objęte opłatą recyklingową. Mowa zatem tutaj o podmiotach prowadzących sklepy, w których oferowane są reklamówki. Co istotne, wyżej wymieniona opłata nie dotyczy tzw. „zrywek”, czyli „bardzo lekkich toreb na zakupy z tworzywa sztucznego o grubości materiału poniżej 15 mikrometrów, które są wymagane ze względów higienicznych lub oferowane jako podstawowe opakowanie żywności luzem, gdy pomaga to w zapobieganiu marnowaniu żywności”[1].

Rejestr BDO jest prowadzony w systemie teleinformatycznym, do którego każdy może uzyskać dostęp, wchodząc na stronę internetową www.bdo.mos.gov.pl.

Wolisz obejrzeć film niż czytać artykuł? Wejdź na mój kanał na YouTube i zdobywaj wiedzę w najbardziej dogodnej dla Ciebie formie i czasie:

FAKT #2 – nikt do końca nie wie, ile podmiotów powinno być wpisanych do BDO

Nie jest to dobra wiadomość. Przepisy w zakresie BDO są tak skonstruowane, że ustalenie kto podlega, a kto nie podlega wpisowi do rejestru, nie jest zadaniem łatwym. Przyznam szczerze, że jest to dość frustrujące i to jedna z największych wad BDO. Wprawdzie na stronie https://bdo.mos.gov.pl/ możesz przejść przez test, który ma na pomóc w ustaleniu, czy Twoja firma podlega wpisowi, jednak jest on skonstruowany w oparciu o szereg definicji ustawowych. Odwołuje się również do zewnętrznych przepisów czy rozporządzeń. Rzetelne przeprowadzenie tego testu wymaga naprawdę solidnej analizy prawnej.

Podsumowując, nie można ustalić jednoznacznie, ile firm podlega wpisowi do rejestru BDO. W lutym 2020 r. zarejestrowanych było już ponad 250 tys. podmiotów, przy czym wstępne szacunki Ministerstwa Środowiska zakładały, że w systemie znajdzie się około 350 tys. podmiotów. Niemniej jednak Rzecznik Małych i Średnich Przedsiębiorców podjął próbę zweryfikowania tych danych. Jak się okazało, faktyczna liczba firma podlegających wpisowi według stanu prawnego na grudzień 2019 r. mogła być pięciokrotnie wyższa i obejmować ok. 1,7 mln przedsiębiorców, w tym w dużej mierze małych i średnich firm.

W związku z powyższym Rzecznik MŚP podjął szereg działań, które miały na celu zwolnienie z rejestracji w BDO drobnych wytwórców odpadów. Działania Rzecznika, a także liczne sygnały ze strony przedsiębiorców zaowocowały przyjęciem w dniu 23 grudnia 2019 r. nowego rozporządzenia w sprawie rodzajów odpadów i ilości odpadów, dla których nie ma obowiązku prowadzenia ewidencji odpadów (Dz.U. z 2019 r. Poz. 2531). Nowe przepisy zwolniły z obowiązku rejestracji w BDO szereg podmiotów. W rezultacie ostateczna liczba podmiotów podlegających rejestracji w BDO może być mniejsza niż milion firm.

Wybicie: Szczegółowe informacje, kto nie podlega wpisowi do rejestru BDO znajdziesz w 2 odcinku z cyklu „Prawo dla przedsiębiorców”:

FAKT #3 – od 1 stycznia 2020 ewidencja odpadów będzie odbywała się przez rejestr BDO

Zamieszanie związane z BDO było spowodowane głównie z uwagi na zmianę sposobu prowadzenia ewidencji odpadów. Zwróć uwagę, że rejestr BDO to nie tylko statyczny rejestr podmiotów wprowadzających produkty, produkty w opakowaniach i gospodarujących odpadami. Od 1 stycznia 2020 r. rejestr BDO to coś znacznie więcej. Mianowicie, od nowego roku funkcjonują dwa nowe moduły BDO:

1. moduł ewidencyjny, umożliwiający generowanie kart przekazania odpadów oraz innych dokumentów w zakresie ewidencji odpadów (np. kart ewidencji odpadów) oraz
2. moduł sprawozdawczy, umożliwiający składanie sprawozdań.

Uruchomienie ww. modułów doprowadziło do tego, że organy państwa mają dostęp w czasie rzeczywistym do informacji na temat gospodarki odpadami w Polsce. Mowa tutaj chociażby o rodzaju i masie wytwarzanych lub przetwarzanych odpadów.

Teoretycznie od 1 stycznia 2020 r. ewidencja odpadów nie będzie mogła być już prowadzona w formie papierowej. W praktyce natomiast jest to dużo bardzie złożone… Zamieszanie związane z wprowadzeniem elektronicznej ewidencji odpadów oprowadziło do małego paraliżu na rynku gospodarki odpadami. Urzędy marszałkowskie zajmujące się wpisywaniem podmiotów do rejestru BDO są zasypane tysiącami wniosków. W związku z tym wiele firm wciąż czeka na wpis do rejestru BDO lub nadal nie opanowała obsługi systemu.

Wychodząc zatem naprzeciw przedsiębiorcom, doszło do zmiany części przepisów. Na mocy ustawy z dnia 23 stycznia 2020 r. o zmianie ustawy o odpadach oraz ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz.U. z 2020 r. poz.)^[2] został wprowadzony okres przejściowy. I tak, nowe przepisy dopuszczają w okresie do dnia 30 czerwca 2020 r. sporządzanie dokumentów ewidencji odpadów w formie papierowej. Niemniej jednak prowadzenie karty przekazania odpadów lub karty przekazania odpadów komunalnych w formie papierowej ma być dopuszczalne, wyłącznie, jeżeli przekazujący odpady wystawi kartę przekazania odpadów lub kartę przekazania odpadów komunalnych w tej formie. Szczegółowe przepisy w tym zakresie określa nowo dodany art. 236a ustawy o odpadach.

Ponadto, sporządzanie dokumentów ewidencji w formie papierowej lub w wersji elektronicznej poza BDO będzie możliwe w sytuacji ewentualnej awarii systemu. Tryb „awaryjny” wystawienia odpadów określa art. 67 ust. 7-18 ustawy o odpadach.

Należy natomiast zauważyć, że jeżeli nawet zdecydujesz się prowadzić ewidencję odpadów w formie papierowej, to i tak nie unikniesz wprowadzenia wszystkich danych do rejestru BDO! W przypadku gdy korzystasz z okresu przejściowego termin na wprowadzenie tych danych upłynie 31 lipca 2020 r. W praktyce zatem nie ma na co czekać – czym prędzej zacznij prowadzić ewidencję odpadów w formie elektronicznej!

Na marginesie warto zauważyć, że twórcy systemu BDO umożliwiają jego integrację z zewnętrznymi systemami do prowadzenia ewidencji odpadów za pośrednictwem API. W takiej sytuacji ewidencja będzie prowadzona przez zewnętrzne oprogramowanie (sprzedawane komercyjnie), natomiast dane będą z automatu przesyłane do rejestru BDO. Zastosowanie tego typu rozwiązań może okazać się niezbędne w przypadku dużych podmiotów, dla których gospodarka odpadami stanowi główny przedmiot działalności. W wyniku optymalizacji procesów ewidencyjnych, zewnętrzne oprogramowanie może skrócić czas potrzebny do wystawienia karty przekazania odpadów lub ułatwić zarządzanie już zatwierdzonymi kartami i innymi dokumentami. Zaletą zewnętrznego oprogramowania może być również zachowanie ciągłości ewidencji odpadów na wypadek ewentualnej awarii systemu BDO.

Zwróć również uwagę, że do wszystkich danych zapisanych w BDO będzie miał dostęp szereg podmiotów (np. marszałek województwa, wójt, burmistrz lub prezydent miasta, czy wreszcie organy Inspekcji Ochrony Środowiska)^[3]. Oznacza to zatem nowe możliwości w zakresie kontrolowania przedsiębiorców w obszarze gospodarki odpadami.

FAKT #4 – brak wpisu do BDO może utrudnić odbiór odpadów

O prawdziwości tej tezy przekonałem się na własne oczy. Pod koniec stycznia 2020 podjechałem do Punktu Selektywnej Zbiórki Odpadów, aby przekazać tam stary zlew i blat kuchenny. Przy biurze obsługi klienta zobaczyłem mężczyznę z workiem pełnym tonerów od drukarek biurowych, który próbował rozszarpać Panią z recepcji (na całe szczęście dzieliła ich szyba). Powodem awantury była odmowa przyjęcia tonerów z firmy. Pani z „PSZOK-a” żądała karty przekazania odpadów, której właściciel biura nie mógł wystawić, ponieważ nie jest wpisany do rejestru BDO. Jak się okazało, pani z obsługi PSZOK-a otrzymała wytyczne, aby nie przyjmować odpadów od właścicieli firm, którzy nie wygenerują KPO (kary przekazania odpadów). Na nic zdały się wyjaśnienia przedsiębiorcy, że nie podlega wpisowi do rejestru BDO z uwagi na małą ilość generowanych odpadów… W moim przekonaniu, PSZOK mógł przyjąć te odpady, ale nie o tym ten wpis.

Jak widzisz, jeżeli masz obowiązek uzyskać wpis do BDO jako wytwórca odpadów, to od 1 stycznia 2020 r. możesz mieć problem z przekazaniem odpadów. Oczywiście, dotyczy to odpadów innych niż komunalne. Mowa o różnego rodzaju odpadach pochodzących z działalności gospodarczej i o specyfice innej niż te związane z bytowaniem pracowników. W przypadku sklepu spożywczego może to być chociażby przeterminowana żywność w ilości powyżej 100 kg rocznie. Mogą to być również świetlówki, które używasz w biurze albo toner do drukarki laserowej, jeżeli wytwarzasz ich więcej niż wynika to z rozporządzenia Ministra Klimatu z dnia 23 grudnia 2019 r. w sprawie rodzajów odpadów i ilości odpadów, dla których nie ma obowiązku prowadzenia ewidencji odpadów.

Problemu nie powinien stanowić natomiast odbiór odpadów komunalnych. Nie powinny mieć również problemu te podmioty, które nie mają obowiązku wpisu do BDO. Teoretycznie z ich perspektywy niewiele się zmienia, aczkolwiek w praktyce różnie z tym bywa, co pokazałem chociażby w opisanym wyżej przykładzie.

FAKT 5 – za niewpisanie się do BDO grożą sankcje

Mam dwie wiadomości: dobrą i złą. Nie będę oryginalny i zacznę od tej złej: teoretycznie za brak wpisu do BDO możesz siedzieć. Dobra wiadomość jest taka, że tylko od 5 do maksymalnie 30 dni. Myślę, że wielu młodych rodziców, którzy nie pamiętają już, co to znaczy 5-6 godzin nieprzerwanego snu, wiele oddałoby za 5 dni spokoju. Może niekonieczne w areszcie, chociaż w skrajnych okolicznościach i to mogłoby okazać się atrakcyjną perspektywą ?

Wydaje się natomiast, że kara aresztu nie jest powszechnie stosowaną sankcją za brak wpisu do rejestru BDO. Realną sankcją jest grzywna. W tym wypadku kara może być nałożona w wysokości od 20 zł do 5000 zł. Warto natomiast wiedzieć, że w postępowaniu mandatowym grzywna za takie naruszenie może być nałożona w wysokości nie wyższej niż 500 zł.

Co ważne, takiej samej karze podlega złożenie wniosku niezgodnego ze stanem faktycznym lub niezłożenie wniosku o zmianę wpisu w rejestrze. Przykładowo, Pani Ania prowadzi sklep i w grudniu 2019 r. złożyła wniosek o wpis do rejestru BDO z uwagi na to, że oferuje swoim Klientom reklamówki. Podczas kontroli w lutym 2020 r. okazało się, że Pani Ania jest również wytwórcą odpadów innych niż komunalne i z tego tytułu powinna być wpisana do BDO jako wytwórca odpadów. 

W praktyce natomiast dużo bardziej problematyczną sankcją może być administracyjna kara pieniężna, która jest nakładana na podstawie art. 194 ustawy o odpadach. Zgodnie z tym przepisem, prowadzenie działalności bez wpisu do BDO w zakresie, który objęty jest wymogiem uzyskania wpisu do rejestru BDO, jest zagrożone administracyjną karą pieniężną w wysokości od 5 000 zł do nawet 1 000 000 zł (sic!). Taka sama kara obowiązuje również za nieumieszczanie numeru rejestrowego na dokumentach sporządzanych w związku z prowadzoną działalnością objętą wpisem do Rejestru BDO, jeżeli dany podmiot ma obowiązek zamieszczania go na swoich dokumentach.

Podsumowanie

Jak sam widzisz obowiązków z BDO jest całkiem sporo. Jeżeli nadal nie uzyskałeś odpowiedzi na nurtujące Cię pytania, to ponownie odsyłam do ebooka [link], który możesz pobrać za darmo, zapisując się do mojego newslettera.

Zdaję sobie natomiast sprawę, że przepisy dotyczące BDO są dość zawiłe i nie na wszystkie wątpliwości mogę w tej chwili odpowiedzieć. Jestem natomiast ciekawy, z jakimi problemami zmaga się Twoja firma? Napisz o tym komentarzu, a być może ja albo ktoś inny będzie mógł Ci pomóc. Wasze uwagi mogą być dla mnie inspiracją do kolejnego wpisu!

Pamiętaj również, że wpis do BDO stanowi dopiero początek. Jeżeli jesteś wpisany do rejestru BDO, to co do zasady rodzi to szereg innych obowiązków, chociażby w zakresie ewidencji odpadów czy sprawozdawczości.

Na pewno nie zostawię Cię z tymi problemami. W kolejnych tygodniach opublikuję praktyczne wnioski dotyczące funkcjonowania BDO, a także o poradniki dotyczące składania sprawozdań oraz prowadzenia ewidencji odpadów przez małych i średnich przedsiębiorców.

Jeżeli zatem zapisałeś się do mojego newslettera, to na pewno otrzymasz na ten temat informacje.

Tyle na dzisiaj ?

Czołem!

[1] Zob. art. 40a ust. 2 w zw. z art. 8 pkt 15a lit. b) ustawy z dnia 13 czerwca 2013 r. o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi (tj. Dz. U. z 2019 r. poz. 542 ze zm.), a także art. 25 ustawy z dnia 19 lipca 2019 r. o zmianie ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2019 r. poz. 1579).

[2] Zob. http://orka.sejm.gov.pl/proc9.nsf/ustawy/119_u.htm.

[3] Listę użytkowników posiadających uprawnienia do nieodpłatnego dostępu do BDO w zakresie związanym z ich kompetencjami i zadaniami określa art. 83 ust. 1 uo. Zakres uprawnień dla poszczególnych użytkowników określa natomiast Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 13 grudnia 2017 r. w sprawie funkcjonowania Bazy danych o produktach i opakowaniach oraz o gospodarce odpadami (Dz.U. z 2017 r. poz. 2377).